Financiële steun voor groene plannen met je kerk
Plannen om samen met je kerk groene stappen te zetten, maar een financieel steuntje in de rug nodig? Maatschappij van Welstand start met een regeling die jou en de mensen in je kerk helpt om van droom naar werkelijkheid te komen. We spraken met René van de Kieft, directeur-bestuurder van Maatschappij van Welstand, over het hoe en waarom van de nieuwe regeling. “Kerken hebben de neiging om dingen zo goedkoop mogelijk te doen. Goed te begrijpen, want ze hebben vaak geen grote budgetten. Het is dus extra moedig als kerken duurzaamheidsoverwegingen een belangrijke rol laten spelen.”
“We willen ieder mens laten groeien en bloeien, in kerk en maatschappij.”
Kun je ons iets vertellen over Maatschappij van Welstand?
“Maatschappij van Welstand is een prachtig vermogensfonds en ook een vereniging met diepe protestantse wortels. We zijn opgericht om het protestantisme te bevorderen, dat is het doel zoals het in de statuten staat. Eigentijds geformuleerd: ieder mens laten groeien en bloeien, in kerk en maatschappij. Het protestantisme is daarbij de inspiratie van waaruit we werken. Toen Maatschappij van Welstand meer vermogend werd, zijn we ons ook gaan richten op de ondersteuning van kerken.”
Hoe is de betrokkenheid van Maatschappij van Welstand op kerken tot stand gekomen?
“Ruim 200 jaar geleden was het de predikant Jacob van Heusden die zich het lot van de protestantse gemeenten in Brabant aantrok. Hij had daarbij ook oog voor kwetsbare mensen die niet in hun eigen bestaan konden voorzien. Er is een vereniging opgericht, met protestanten die wat beter in de slappe was zaten. Zij werden lid, betaalden contributie en zo konden gronden aangekocht worden. Armlastige gemeenteleden konden de grond huren en zo in hun eigen levensonderhoud voorzien. Dat werd de basis van een vermogensfonds, dat doelen ondersteunt op het gebied van kerk, maatschappij en onderwijs. Duurzaamheid is de laag die daaroverheen ligt.”
Hoe kijken jullie naar duurzaamheid?
“Dan valt al snel het woord rentmeesterschap, een protestantse notie pur sang. Dat heeft twee kanten: bouwen en bewaren. De protestantse geschiedenis laat zien dat we goed zijn geweest in bouwen, ora et labora. We merken dat de drive tot bouwen, groeien en ontwikkelen ten koste kan gaan van bewaren. Bewaren is de uitdaging voor nu. Dat is echter nog niet zo diep gegrond bij ons als christenen. Maatschappij van Welstand wil een bijdrage leveren aan het bewustzijn. Er zijn veel kerken met eigen gronden, kunnen die natuurinclusief of biologisch beheerd worden? Bij projecten die midden in de samenleving liggen, snijden we ook zelf het thema aan. Duurzaamheid gaat als een rode draad door de initiatieven die we steunen.”
Hoe is de relatie met GroeneKerken ontstaan?
“GroeneKerken is in 2011 begonnen als een initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland en Tearfund. In 2019 zijn wij ingestapt. Dat was nieuw voor de vereniging, om niet alleen financieel te ondersteunen, maar ook mee te denken en participeren. Het is begonnen als een pilot-achtige aanpak, die we nu kernprojecten noemen. We hebben er ongeveer tien en daarbij doen we dus méér dan alleen financieel bijdragen. Overigens richt Tearfund zich nu op GroenGelovig en dragen we het project GroeneKerken samen met Kerk in Actie.”
“Het gaat niet alleen om de plastic bekertjes en zonnepanelen, maar om de gemeente zelf.”
Welke ontwikkelingen bij GroeneKerken zie je?
“Er ligt een nieuwe visie die zich richt op meer impact: het gaat niet alleen om de plastic bekertjes en zonnepanelen, maar om de gemeente zelf die er helemaal van doordesemd raakt. Denk aan vragen als: hoe verhoud ik me tot de schepping, hoe leef ik, hoe doen we dat als christengemeenschap met elkaar? Groene kerken kunnen door hun reikwijdte enorm veel impact hebben.
Dat komt allemaal nu tot ontwikkeling, met een nieuwe website en andere activiteiten zoals opinieartikelen en klimaatmarsen. Meer dynamiek betekent ook dat je soms adhesiebetuigingen krijgt, maar soms ook weerstand ontmoet. Ik denk dat GroeneKerken een prachtige beweging is, die nu echt met de kern bezig is.”
“Meestal leven we als christenen niet als tentbewoners.”
Meer inhoud, meer reuring, dat kan spannend zijn….
“Ja, dat is een spannende opgave. Meestal leven we als christenen niet als tentbewoners. We richten ons leven zo in alsof we voor altijd hier blijven, met ons hele hebben en houden op deze aarde. Maar we zijn tentbewoners: je bent geen eigenaar, maar je bent degene die er verantwoordelijk voor is dat het goed beheerd wordt. Laten we zo gaan kijken en denken. Dat betekent ook loslaten dat je hier nu alles moet doen: groeien, bloeien en ontwikkelen. Je mag van de schepping genieten, de schepping houdt zichzelf in stand, maar wij doen er nogal eens afbreuk aan. Dat besef is nog niet diep geworteld.”
‘Groen denken en doen’, waarom deze nieuwe regeling voor kerken?
“We vroegen ons af of we niet meer zouden kunnen doen, vooral voor de groene kartrekkers. Mensen die ideeën hebben en iets willen, maar die zelf onvoldoende budget hebben. Onze manier van werken is dat er ownership en commitment vanuit de kerk zelf is. De kerk moet zelf ook willen investeren, een belangrijke bijdrage leveren. Het gaat om initiatieven die breder en dieper gaan dan het verduurzamen van het kerkgebouw. Bijvoorbeeld een avond met elkaar organiseren over de vraag wat duurzaamheid betekent voor ons christen-zijn en de relatie met Gods schepping. Gaan we dan anders leven en zo ja, hoe pak je dat aan, wat kunnen we samen doen en wat laat je als kerk zien aan de gemeenschap om je heen?”
Wat zijn zoal projecten die in aanmerking komen voor steun?
“Denk aan praktische initiatieven zoals een kerktuin. Mijn eigen kerk heeft een actieve werkgroep die met heel veel compassie een tuin naast de kerk heeft aangelegd. Maar denk ook aan samenwerking met scholen om kinderen anders naar de schepping te laten kijken, We hebben op Visdonk in Brabant een prachtig natuureducatiecentrum. Maar je kan ook denken aan digitale tools met elkaar gaan gebruiken zoals de 360 gr carbon. Er is veel meer te bedenken om het thema prikkelender te maken, waardoor het bij mensen binnenkomt. De rode draad is: bewustwording en het groene gedrag van kerkleden stimuleren en ontwikkelen.”
Wanneer is de regeling geslaagd?
“Uiteindelijk is het het mooiste als aanvragers terugkoppelen: door jullie steun hebben we dit initiatief van de grond gekregen. Veel kerkleden zijn zich bewuster geworden van hun eet- en leefgewoonten en hebben gekozen voor een duurzamer leven. Wat dichter bij huis: als we een heleboel aanvragen met plannen krijgen. Dat alleen zou ik al prachtig vinden. Bewust omgaan met energie is natuurlijk heel goed, maar dat verdient zichzelf vaak al terug [deze vallen buiten de regeling, red.], maar soms zie je ook dat een gemeente een duurder plan maakt, omdat ze bijvoorbeeld kiezen voor circulair bouwen. Zulke dingen mogen ook ‘in de prijzen vallen’. Kerken hebben de neiging om dingen zo goedkoop mogelijk te doen, goed te begrijpen, want ze hebben vaak geen grote budgetten. Het is dus extra moedig als kerken duurzaamheidsoverwegingen een belangrijke rol laten spelen.”
Moet je een groene kerk zijn om mee te kunnen doen?
“Je moet een groene kerk zijn of willen worden, dat is het uitgangspunt. We richten ons op de kerkvergroeners, maar de kerkenraad of leiding van de kerk moet de plannen wel steunen. Anders wordt het initiatief een zijkamertje van de kerk, terwijl het de bedoeling is dat het middenin de gemeente staat. Er zijn ook wat financiële voorwaarden, zoals een eigen bijdrage. We doen in dit geval geen vermogenstoets. Het uitgangspunt is dat we een initiatief voor een jaar tot maximaal drie jaar steunen. Het gaat om een financiële bijdrage tussen duizend en tienduizend euro. En als er een heel bijzonder voorstel komt, zijn we bereid daarvan af te wijken.”
“Het gaat om op adem komen in de schepping zoals God het bedoeld heeft.”
Hoe speelt het christelijk geloof hierin een rol?
“In de schoonheid van de natuur zie ik Gods scheppende kracht. Het hele ecosysteem dat wonderlijk in elkaar zit, is zo mooi in balans: alles heeft alles nodig, niets is er voor niets en dat vind ik inspirerend voor mijn geloof. Hetzelfde kan je ook zeggen van ons christenen in een christelijke gemeenschap. Ook wij hebben elkaar nodig om te kunnen bloeien en groeien. Het is ook heel kwetsbaar, want als één klein schakeltje ontbreekt, kan het misgaan. Als schepsel heb je ook plekken van rust nodig om Hem te kunnen ontmoeten. Wat is mooier dan op adem komen in de schepping zoals God het voor ons bedoeld heeft?”
