5.5 – Verlichten

Geupdate op: 10 november 2024

Fijn om elkaar te zien!

Goede verlichting in een gebouw is belangrijk. Op een werkplek of in de keuken heb je licht nodig om te zien wat je doet, maar licht is ook heel bepalend voor de sfeer in een ontmoetingsruimte of kerkzaal. Het is fijn om in een goed verlichte ruimte te verblijven. Hoe kunnen we de verlichting in onze kerkzalen zo duurzaam mogelijk inrichten?

 

Inhoudsopgave

Ledverlichting

De ontwikkeling van ledverlichting is in de afgelopen jaren snel gegaan. Inmiddels is ledverlichting in allerlei sterktes en kleuren verkrijgbaar. Ledverlichting is veel zuiniger dan halogeenlampen of gloeilampen, en ook zuiniger dan tl-buizen of spaarlampen. Bovendien heeft ledverlichting een langere levensduur. De bestaande verlichting vervangen door ledlampen is dus een duurzame keuze.

Als jullie niet meteen alle lampen kunnen vervangen, begin dan bij de verlichting met het hoogste aantal branduren, dat heeft de meeste impact. In veel kerkgebouwen is dit de noodverlichting. Kijk daarna naar de ruimtes waar het meeste gebruik van wordt gemaakt.

Waar moeten jullie op letten als jullie de bestaande verlichting vervangen door ledlampen?

  • Houd er rekening mee dat jullie in veel gevallen ook de armaturen moeten vervangen.
  • Bedenk of de verlichting dimbaar moet zijn.
  • Kijk naar welke kleurtemperatuur jullie willen (2500 – 3200 Kelvin is warm licht, meer dan 5000 Kelvin is koud wit licht).
  • Denk ook meteen na over eventuele aanpassingen die jullie willen doen: welke lampen hebben een eigen schakelaar nodig? Of willen jullie bewegingssensoren installeren bij bijvoorbeeld de lampen in het toilet zodat deze automatisch uitgaan als er niemand is?

“Als jullie niet meteen alle lampen kunnen vervangen, begin dan bij de verlichting met het hoogste aantal branduren, dat heeft de meeste impact.”

5 5 Verlichten

Als jullie de verlichting gaan vervangen, willen jullie de oude lampen weggooien. Waar kunnen deze naar toe?

  • Gloeilampen en halogeenlampen kunnen bij het restafval.
  • Spaarlampen en tl-lampen, maar ook ledlampen, moet je apart inleveren bij de inleverbakken bij diverse winkels of bij de milieustraat van je gemeente. Je mag ze niet in de glasbak gooien! Ze bevatten een beetje kwik en dit moet op een goede manier verwerkt worden. Door ze apart in te leveren zorg je bovendien voor recycling. Het glas, de metalen, het kwik en eventuele fluorescerende poeder worden teruggewonnen en voor meer dan 90% hergebruikt in nieuwe producten!

Alleen als het nodig is

Nu verlichting door ledlampen zuiniger is geworden, lijkt soms de houding te ontstaan dat een lampje meer of minder aan niet zoveel uitmaakt. Maar het blijft natuurlijk zo dat niet verlichten nog altijd duurzamer en zuiniger is dan energiezuinig verlichten!

Zorg bijvoorbeeld voor herinneringen om na gebruik het licht uit te doen in de keuken, de vergaderzaal of het toilet. Of installeer bewegingssensoren in plaats van aan-uitknoppen.

Daglicht
Als je een ruimte met daglicht kunt verlichten, is dat zuiniger dan met lampen. Mensen zijn bovendien graag in een ruimte met veel daglicht. Dus als een ruimte opnieuw wordt ingedeeld of verbouwd, kijk dan hoe je slim gebruik kunt maken van daglicht.

Voor daglicht zijn er wel twee aandachtspunten:

  • Een ruimte met veel daglicht kan een nadeel zijn als de zon op hete zomerdagen fel is. Kijk of gewerkt kan worden met indirect licht en overweeg zonwering aan de buitenkant om de warmte buiten te houden. Bij verbouwing geldt dat HR++ glas en triple glas minder warmte van de zon doorlaten, en bovendien hebben deze ramen vaak een coating om warmte buiten te houden.
  • Een ander aandachtspunt is dat in steeds meer kerkzalen een scherm wordt gebruikt. Vlak bij het scherm heb je juist minder licht nodig, anders is wat er geprojecteerd wordt, niet goed leesbaar.

Verlichting buitenkant en lichtvervuiling
Regelmatig worden kerkgebouwen ook aan de buitenkant verlicht. Zeker bij een centraal gelegen of historisch gebouw is dit goed te begrijpen. Het zorgt ervoor dat de kerk mooi zichtbaar is als een plek van geloof en bezinning in haar omgeving, of dat een kerktuin of kerkplein ook ’s avonds toegankelijk is.

Omdat deze verlichting veel uren maakt, is dit een goede plek om te beginnen met vervanging door zuinige verlichting.
Een andere overweging is of jullie willen dat deze verlichting de hele nacht blijft branden. Dit kost stroom, maar zorgt bovendien voor zogenaamde lichtvervuiling (hinder voor mens en dier door teveel kunstlicht ’s nachts). Met de juiste apparatuur kun je inregelen dat het licht ’s nachts uitgaat. Tussen 00:00 en 06:00 uur bijvoorbeeld heeft brandende verlichting weinig toegevoegde waarde.

“Als een ruimte opnieuw wordt ingedeeld of verbouwd, kijk dan hoe je slim gebruik kunt maken van daglicht.”

5 5 Verlichten

Groene kerk in de praktijk

Kijk hoe zij '5 - Energie en water' in de praktijk brengen

Andere thema's uit 5 - Energie en water: