3.1 – Kerktuin

Geupdate op: 8 november 2024

Introductie - Meer groen rond de kerk

Het kerkgebouw en de ruimte rond de kerk zijn bij uitstek geschikt om ruimte te bieden aan de natuur. Een natuurvriendelijke ruimte als visitekaartje van jullie groene kerk, met plaats voor planten, insecten en andere dieren. Zelfs een betonnen parkeerplaats kan groener en duurzamer worden.

Veel kerken liggen in het hart van een dorp of stad en kunnen iets laten zien van Gods schepping. bijvoorbeeld een uitnodigende tuin, waarin natuur, ontmoeting en samenwerking met de buurt voor verbinding zorgen. Kijk voor tips of de EKO-scan op Vergroen je kerktuin van A Rocha, en voor inspiratie op de site Inspiratietuinen.

“In een uitnodigende tuin zorgen natuur, ontmoeting en samenwerking met de buurt voor verbinding.”

Inhoudsopgave

De kerktuin: een natuurvriendelijke en uitnodigende plaats

Wat is het mooi als de kerkgemeenschap en de omgeving kunnen meegenieten van de schepping rondom de kerk. De kerktuin kan dienen als uitnodigende plaats om even tot rust te komen (stiltetuin), op een bankje in het groen buurtbewoners te ontmoeten of fruit, kruiden en bloemen te plukken.

In de keuzes die jullie voor de kerktuin gaan maken, zijn er allerlei belangen die meewegen, zoals verbinding met de buurt, vergroening, biodiversiteit en duurzaamheid.

3 1 Kerktuin
  • Kies vooral voor inheemse planten, bomen en struiken. In een biodiverse tuin is er een samenspel tussen plant en dier. De tuin biedt ruimte aan verschillende dieren, zoals egels, salamanders en vogels, omdat er voor hen genoeg te eten is. Er zijn slakken, voldoende nectar, en jonge blaadjes voor de rupsen. Is er balans in de tuin, dan ontstaat een omgeving waar planten en dieren graag vertoeven, dat scheelt in onderhoud en is bovendien ook nog eens heel mooi om te observeren. Kijk bijvoorbeeld eens op Streektuinen.
  • Kies voor onderhoudsarme beplanting en let hierbij op het bodemtype van de tuin. Is de grond zanderig, is het zure grond of kleigrond? Ook de vochtigheid en de standplaats zijn bij de aanplant belangrijk, evenals de groeikracht. (Let op: de breedtegroei staat meestal niet op het plantenetiket vermeld.)
  • A Rocha Nederland heeft veel expertise en ervaring op het gebied van inrichting van (kerk)tuinen en natuurbehoud. Speciaal voor kerken heeft A Rocha de EKO-scan ontwikkeld. Je krijgt dan als kerk een ecologisch advies op maat van een ecoloog, waarbij specifiek wordt gekeken naar de ligging en de ruimte van het kerkgebouw. De scan kost 95 euro.
  • Het boek Naar een natuurrijke tuin van Peter Bulsing is een handig naslagwerk en geeft inspiratie om zelf aan de slag te gaan. Met een handige index voor inheemse soorten.
  • De tuin rond de kerk kan uitermate geschikt zijn om er een (wilde) bloemenweide van te maken. De wilde bijen, vlinders en vogels komen dan graag op bezoek. Een mooie manier om de biodiversiteit in de kerktuin te herstellen. Klik hier voor inheemse bloemenweidemengsels en advies over de aanleg en het beheer. Zijn de bloemen volgroeid, dan is het maken van bloemenkronen voor in het haar een heel leuke zomeractiviteit. Bij Natuurmonumenten kun je een gratis pakket zaden voor bij- en vlindervriendelijke bloemen aanvragen.
  • Leg een kruidenspiraal aan. Een kruidenspiraal komt uit de permacultuur. Het is een praktische en compacte oplossing om kruiden te laten groeien en het water te leiden. Hergebruik tegels en andere materialen bij de realisatie ervan. Ook hier vind je tips.
  • Wat is het mooi als planten en bloemen uit de tuin bruikbaar zijn voor de (liturgische) bloemschikking of de bloemengroet aan een kerklid. Je kunt kiezen voor planten uit de Bijbel en de christelijke traditie die in ons klimaat kunnen gedijen, zoals druif, vijg en judaspenning. Het verrijkt de liturgie en de catechese.
  • Zelfs een kleine groenstrook kan met een beetje hulp een oord vol wilde dieren worden. Dat kan door op microschaal de natuur te helpen met aantrekkelijke planten en favoriete tuinresten. Dieren houden niet van een tuin die te netjes is, dus het kan helpen de controle een beetje los te laten.
  • Met een waterpoeltje of schaal creëer je een drinkplaats en een plek waar de tuinvogels graag komen badderen.
  • Solitaire bijen zijn heel goede bestuivers. Wil je bijen verwelkomen in de kerktuin? Een insectenhotel maken kan het beste met materialen die je in de natuur vindt. Ook kinderen kunnen een insectenhotel maken! In oktober-november zijn stokjes nog buigzaam en blijven er minder scherpe randjes achter bij het zagen. Het beste moment om het insectenhotel op te hangen is februari en begin maart.
  • Vogels in de kerktuin verwelkomen doe je met vogelvriendelijke beplanting.
  • Doe de Postcode Vogelcheck en ontdek welke vogels er in de kerktuin voorkomen.
  • Egels zijn gek op rupsen en slakken. Een volwassen egel eet gerust 50 dikke slakken per nacht. Maak een hoek in de tuin waar het rommelig is en egels hun nest kunnen maken van mos, droge bladeren en houtsnippers. Ook met kinderen kun je een egelhuisje maken.
  • Vlinders naar de tuin lokken kan met vlinderplanten.
  • Doe mee met de Nationale Tuinvogeltelling, de Tuinvlindertelling of de Nationale Bijentelling.
  • Betrek kinderen bij wat er in de tuin gebeurt. Een leuke activiteit is om samen op zoek te gaan naar bijzondere beestjes en plantjes. Met de app ObsIdentify kun je foto’s en waarnemingen uploaden en zo herkennen wat er aan wilde dieren en planten leeft. Je kunt op deze manier bijdragen aan de natuurdatabank en kennis van de natuur. Leuk voor jong en oud!

Groene buitenmuren

Bij groen rond de kerk denk je misschien niet direct aan de muren van het gebouw. Toch is het een goed idee om deze ook in de plannen te betrekken. Zo kun je denken aan de huisvesting van vleermuizen of mussen. En vergeet natuurlijke isolatie niet!

3 Boogje Ruimte rond de Kerk
    • Door middel van de checklist Groen Bouwen kunnen jullie ontdekken wat jullie voor vogels en zoogdieren kunnen doen.
    • Door klimaatverandering is het creëren van natuurlijke plekken die als een airco werken, een slimme optie. Laat het gras groeien en zet hagen.
    • Plant bomen en let hierbij op de stand van de zon, zodat er schaduw op het gebouw valt. Er zijn soorten klimop die de muren niet beschadigen, deze werken enorm zonwerend en isolerend.
    • Een groen dak kan een soortgelijk effect hebben. Het vangt water op, geeft voedsel aan allerlei insecten en werkt verkoelend.
    • Natuurlijk heeft het meerwaarde om de muren van de kerk te isoleren. Maar let er bij de isolatie op dat dit risico’s met zich mee kan brengen voor bijvoorbeeld de vleermuis en de huismus. Meer tips vind je onder isolatie.
    • De beste tijd om een nestkast op te hangen is het najaar. Dan zoeken vogels al een goede plek voor het nest en kunnen ze schuilen bij regen of kou. De Vogelbescherming heeft alle tips voor het ophangen van nestkasten op een rij gezet.
    • De muren van het kerkgebouw kunnen ook plaats bieden aan een zelfgemaakte vleermuizenkast.

Groene kerk in de praktijk

Kijk hoe zij '3 - Ruimte rond de kerk' in de praktijk brengen

Andere thema's uit 3 - Ruimte rond de kerk: