11.1 – Bijbel

Geupdate op: 28 november 2024

Introductie - Lees de Bijbel

Is de Bijbel een ‘groen’ boek? Daar kun je lang over studeren en debatteren. Maar vast staat dat de Bijbel heel wat groene teksten bevat. Hoeveel, en welke? Dat hangt af van wat je meetelt en wat niet. Serieuze schattingen zeggen: zeker 1.600.

Zijn er andere groene christelijke bronnen waar je wat aan kunt hebben?
Jazeker. In boeken, op websites en in films en podcasts is een schat aan inspiratie en informatie te vinden.

Franciscus van Assisi bijvoorbeeld is al eeuwen een lichtend voorbeeld van liefde voor de schepping. Hij inspireerde paus Franciscus tot het schrijven van de encycliek Laudato Si’, met de oproep tot een ecologische bekering. En in Nederland verschenen boeken als Groene theologie, Hemels groen en Weerbaar leven.

In dit hoofdstuk vind je enkele aanwijzingen uit de Bijbel en tips voor boeken, films en podcasts die de link versterken tussen wat je gelooft en hoe je omgaat met natuur, milieu en klimaat – oftewel: met Gods groene wereld.

Inhoudsopgave

De Bijbel, een groen Boek

Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn.

(1 Timoteüs 6:7-8)

Welk groen verhaal vertelt de Bijbel?

Wie om zich heen kijkt, kan denken dat mensen de baas zijn op aarde. Onze economie, ons geldsysteem en onze machtsstructuren drukken zo zwaar op de aarde dat natuur, milieu en klimaat ontwricht raken.

Zo is het niet begonnen en niet bedoeld, wordt in de Bijbel verteld. De aarde is niet van mensen, maar van God. Het is Gods groene wereld. Hij heeft haar geschapen en Hij heeft haar lief met alles erop en eraan. En wij mensen hebben de taak de aarde namens God liefdevol en rechtvaardig te beheren.

De Bijbel beschrijft ook dat er iets mís is met de wereld. God is niet alleen de Schepper, maar ook de Redder van de wereld. Hij heelt wat gebroken of kapot is. En: er komt een groene nieuwe wereld met vrede en gerechtigheid. Jezus riep mensen op om daarin te geloven en daaraan te werken.

De aarde is aan ons en aan toekomstige generaties toevertrouwd. De Bijbel roept op tot een levensstijl die recht doet aan de mensen, de aarde, de dieren, de natuur en het milieu. Uitputting, vernietiging en verontreiniging horen daar niet bij. 

“Het is Gods groene wereld. Hij heeft haar geschapen en Hij heeft haar lief met alles erop en eraan.”

11 1 Bijbel poortje

Groene Bijbelteksten

Zoek je groene Bijbelverhalen en -teksten? Over hoe we omgaan met grond, geld en goed, mens, dier en natuur? Daarvan zijn er zeker zo’n 1.600, afhankelijk van wat je meetelt. Er zijn heel wat boeken die allerlei teksten noemen en belichten. Onder meer deze vijf:

Genesis 2:3: God zegende de zevende dag en heiligde die. Want op die dag rustte Hij van heel zijn scheppingswerk.

Niet de méns is de kroon op de schepping, maar de rústdag. God bepaalt hoe het op aarde behoort toe te gaan. De mens mag namens Hem de aarde beheren, maar wel op een manier die strookt met Gods bedoeling.

Genesis 9:8-17: God sluit een verbond met Noach en met alle levende wezens, en met de aarde (vers 13). De dieren, de aarde en de mensen zijn de partners met wie God dit eeuwigdurende verbond (vers 16) sluit. Mensen staan hier op gelijke hoogte met alle andere schepselen, niet erboven.

Psalm 36:7: U, HEER, bent de redder van mens en dier.

Mensen en dieren staan hier op gelijk niveau naast elkaar. God redt (of verlost, volgens andere vertalingen) niet alleen mensen, maar ook dieren.

Romeinen 8:21: ‘… de schepping zelf zal worden bevrijd uit de slavernij van de vergankelijkheid …’ Niet alleen mensen, ook de andere schepselen zullen bevrijd worden en tot hun bestemming komen.

Kolossenzen 1:20: Door Hem (= Christus) verzoent God alles op aarde en alles in de hemel. De vrede die Jezus bracht door zijn offer aan het kruis, is niet alleen voor mensen bedoeld, maar voor alles op aarde.

De Protestantse Kerk in Schaarsbergen is een groene kerk. Hette Domburg was predikant van deze kerk. Hij belicht in dit filmpje verschillende verhalen en teksten in de Bijbel waarin onze omgang met de aarde naar voren komt.

Aan de slag met Bijbel en duurzaamheid

Wil je in jouw kerk of parochie aan de slag met de Bijbel als inspiratiebron voor duurzaamheid? Of in je persoonlijke leven?

Hier enkele suggesties voor materialen en werkvormen met de Bijbel.

  • Bijbel en duurzaamheid is een handzaam, klein boekje vol werkvormen met de Bijbel voor volwassenen, jongeren, kinderen, gezinnen en kringavonden.
  • Het 30-daagse Bijbelleesplan van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) leidt je door het Oude en Nieuwe Testament en laat je nadenken over soms pittige vragen.
  • Voor predikanten en voorgangers heeft het NBG webinars over ‘Groene exegese’ en op debijbel.nl grondige artikelen zoals over ‘heersen’ in Genesis 1.
  • Laudato Si’ geeft inspiratie vanuit de katholieke traditie en is geschreven voor christenen en ‘alle mensen van goede wil’. Ga samen in gesprek rond Laudato Si’. Zie ook de andere informatie in deze toolkit over Laudato Si’.
  • Op de website Kerk en milieu staan verdiepende teksten, Bijbelstudies en een agenda over duurzame omgang met de schepping.
  • Kerk in Actie biedt drie Bijbelstudies over Groen en Duurzaam aan. Met de drie downloads kun je drie avonden vullen.
  • Voor vieringen en persoonlijke bezinning staat van alles – van gebeden tot en met complete liturgieën – op de website Vier de schepping.
  • De Noach leergang is een zevendelige serie theologische verdiepingen rond het Noach-verhaal, dat verrassend actueel blijkt te zijn. Het verhaal stelt ons vragen (hoe gaan we om met verantwoordelijkheid, grenzen en fatalisme?), het stelt kaders voor mensen (hoe kunnen we samen-leven met de schepping en al haar biodiversiteit?) én het biedt hoop. Voor Bijbelkringen én voorgangers.
Kopie van DSC 7535

Websites van groene christelijke organisaties en initiatieven

Op de websites van christelijke organisaties en initiatieven is een schat aan informatie, voorbeelden, werkvormen en studiemateriaal te vinden vanuit de christelijke traditie. Bijvoorbeeld:

  • Op de website van A Rocha zijn inspirerende lezingen, Bijbelstudies, boeken en andere materialen te vinden.
  • Idem op de website van Micha Nederland, de initiatiefnemer van de jaarlijkse Micha Zondag. De insteek is: gerechtigheid.
  • God in de supermarkt biedt workshops aan over voedsel(verspilling) en dierenwelzijn, en over God in de klimaatcrisis.
  • Missie Nederland toont allerlei info en werkvormen voor kerken.
  • Verschillende kerken hebben eigen materiaal voor jongeren, bijvoorbeeld de Duurzaamheid Challenge van Jong Protestant (PKN).
  • Proeven & praten biedt bezinning en werkvormen rondom voeding.
  • Genoeg om te leven is een beweging, opgericht door Paul Schenderling en Matthias Olthaar, die streeft naar leven binnen de draagkracht van de aarde. Zie ook verder in deze toolkit onder Boeken.
  • Kijk eens op de Groene kalender en laat je inspireren door een ‘groene’ persoon of een landelijk of mondiaal milieuthema dat op een bepaalde datum centraal staat. 

Groene kerk in de praktijk

Kijk hoe zij '11 - Geloofsinspiratie' in de praktijk brengen

Andere thema's uit 11 - Geloofsinspiratie: