Vier de schepping!
De Nieuwe Kerk in Utrecht is al jarenlang een groene kerk. Buiten schijnt de zon en prijkt het bordje ‘Wij zijn een groene kerk’. Binnen is het heerlijk koel en staan water en glazen klaar. We spreken met één van de voorgangers, Dirk de Bree. Vorig jaar was er een prekenserie over de schepping. “God werkt door gebroken mensen heen met hier en daar eens een heilige, maar meestal door kleine dingen. En daardoor kunnen ook dingen veranderen.”
Kun je kort wat over de kerk vertellen, wat kenmerkt jullie?
“We willen een biddende kerk zijn, in navolging van de generatie voor ons. In de jaren ‘90 was de kerk klein en kwetsbaar, maar er werd vol vertrouwen gebeden. Nu zijn we een bloeiende gemeente, met huiskringen en veel jonge mensen en studenten. We hebben een wat meer evangelische en informele vorm van vieren, met zowel orgel als band en met ruimte voor een stevige persoonlijke en actuele boodschap. We willen de groei van de gemeente graag vruchtbaar maken voor andere delen van de stad en zo mogelijk kleinere kerken ondersteunen. In Corona-tijd zijn we daarom met een nieuwe locatie gestart in de Wilhelminakerk, wat nu Nieuwe Kerk Wilhelminapark heet, en we zijn bezig met een derde plek aan de andere kant van de stad. Natuurlijk, in het kader van dit gesprek, is er een duurzaamheidscommissie en één van onze diakenen is daar ook speciaal voor aangesteld.”
Wat is jouw pad geweest voordat je hier terecht kwam als voorganger?
“Ik heb HBO-theologie gestudeerd aan de Wittenberg in Zeist en aan de Christelijke Hogeschool Ede. Daarna heb ik gewerkt als godsdienstleraar op het Ichthus College in Veenendaal en als jongerenwerker voor een aantal kerken in Geldermalsen. Ik voelde me geroepen om verder te studeren en begon in deeltijd Theologie in Utrecht te studeren. Tijdens mijn studie verkaste ik naar de CHE om als docent te werken en later combineerde ik dat met kerkelijk werk in de Kleopasgemeente in Ede. Na mijn studie begon ik in 2010 als dominee in Nieuwegein en nu sinds zeven jaar ben ik aan de Nieuwe Kerk Utrecht verbonden.”
Waar is jouw belangstelling voor de schepping geboren?
“Ik ben opgegroeid in de Gereformeerde Gemeente in Nederland. Soberheid is daarin belangrijk, maar ook dat God de Schepper is. We gingen als gezin veel naar buiten, naar het bos, kijken naar dieren. Op de basisschool heb ik gespaard voor een verrekijker en ik was lid van de Vogelbescherming. Ik houd van de stad, maar snak ook naar het bos, naar buiten. Daar waar ik God beleef, dat is zeker ook in de natuur.”
En een duurzame levensstijl, heb je dat altijd al gehad?
“In Nieuwegein kwamen we in contact met de leefgemeenschap van Huize Humus. Wij zijn als gezin met hen gaan dumpster diven [containers bij winkels checken op goede spullen die worden weggegooid, met name voedsel, red.] en daardoor konden we na een jaar onze reis naar India betalen, om iemand te bezoeken en ondersteunen die was uitgezonden vanuit onze kerk. Ik was in die tijd veel bezig met armoedeproblematiek, maar er kwam ook een soort ecologische bekering: het besef dat God oog heeft voor héél de schepping. Christopher Wright en zijn integral mission is een belangrijke inspiratiebron voor mij geweest. De Bijbelse missie van Gods kinderen begint met zorg voor de schepping.”
Hoe leeft het thema van klimaat en milieu binnen jullie kerk?
“Een kernwaarde in de kerk is ruimte voor verschil: je ontmoet elkaar bij de Bron en dat is Christus. Je kunt elkaar wel bevragen, maar niet veroordelen. In plaats van: ‘Als christen kun je het niet maken om te vliegen’, kan het ook zo: ‘Als ik jou zo hoor over je vakantiebestemming, hoe doe je dat?’ Dat is iets anders dan afwijzen. De keerzijde is: iedereen in zijn waarde laten door gewoon niets te zeggen en moeilijke gesprekken te voorkomen. We willen juist wel het gesprek. Elkaar bevragen, vanuit een dienende houding, dan maak je elkaar mooier en scherper. ‘Hoe volg jij Jezus Christus als het gaat om het dienen van de schepping en de keuzes die je maakt?’”
“We willen juist wel het gesprek. Elkaar bevragen, vanuit een dienende houding, dan maak je elkaar mooier en scherper.“
Hoe ga jij als predikant om met het thema?
“Mensen positioneren mij denk ik aan de groene kant, maar niet zodanig dat er geen gesprek meer mogelijk is. Ik vind dat je je als predikant ook niet te stevig moet positioneren in dit helaas ‘gepolariseerde’ debat, want dan word je onderdeel van een bepaalde groep. Als ik bijvoorbeeld op de A12 ga zitten of het juist heel actief afwijs, voelt een deel zich gesteund, terwijl anderen mij niet meer serieus nemen. Dat vind ik ingewikkeld, hoe je op dit thema acteert. De vraag is waardoor mensen in beweging komen: door de urgentie te benadrukken of de schepping te vieren? Het is altijd goed om elkaar als dominees hierover te spreken.”
“De vraag is waardoor mensen in beweging komen: door de urgentie te benadrukken of de schepping te vieren?”
Hoe kwamen jullie op het idee van een prekenserie over de schepping vieren?
“Tijdens de maand van de schepping hebben we vijf zondagen aandacht besteed aan de schepping. Ik heb eerder ook preken gehouden over schuld en over wanhoop, maar nu kozen we juist voor het aspect van vieren. De schepping is goed bedoeld en wij zijn als mensen onderdeel van het geheel. Je kunt uitgaan van kwetsbaarheid, ziekte en zonde, maar je kunt ook laten zien wat Gods bedoeling is, wat liefde is en schoonheid. Er is zoveel om van te genieten. Natuurlijk ontkenden we daarmee niet de zorg die er ook is. Vijf weken lang hebben we het lied ‘Breng ons in evenwicht’ van Schrijvers voor Gerechtigheid ingestudeerd. Dat lied spreekt wat dat betreft voor zich.”
Als je kijkt naar klimaat, biodiversiteit en milieu, is er niet zoveel te vieren…
“Dat klopt. Ik las het boek ‘De onbewoonbare aarde’ van David Wallace-Wells, waarin hij een stuk of 15 wereldproblemen benoemt die allemaal met klimaat te maken hebben. Zo verdrietig dat we als mensheid niet in staat zijn om hierin het goede te doen. We vinden allemaal het beste om geen oorlog te voeren, en het gebeurt wel. We willen het met elkaar volhouden, en er gaat weer een relatie stuk. Er is veel onvermogen, ik kan er wanhopig van worden. Gelukkig las ik toen ook het boek van Katherine Hayhoe ‘Hoop voor de aarde’.”
“Als het gaat om eigen keuzes, helpt mij de gedachte: het gaat niet om het effect van de keuze, het gaat om gehoorzaamheid.”
Hoe blijf jij hoopvol?
“Als het gaat om eigen keuzes, helpt mij de gedachte: het gaat niet om het effect van de keuze, het gaat om gehoorzaamheid. Je kunt niet alles, maar wat je wel kan, daar ben je toe geroepen. Wie is 100% groen? Je kunt elkaar niet je keuzes opleggen, maar het gaat erom dat je biddend persoonlijke keuzes maakt temidden van alle mogelijkheden. Mensen kunnen mooie dingen doen, maar over all blijven we stumperds. Mensen verlangen naar dingen van God, maar zodra God wat vraagt dan deinzen we terug. Als het ons echt wat kost… we zijn ook best wel verwend hier in het rijke Westen. Jezus volgen moet ook fijn zijn. Ik vind het ook leuker om het fijne van het geloof te ervaren dan wat het me kost. De norm is dat we discipelen van Jezus zijn. God werkt door gebroken mensen heen met hier en daar eens een heilige, maar meestal door kleine dingen. En daardoor kunnen ook dingen veranderen.”
Hoe vier jij de schepping?
“Dan pak ik mijn rugtas en mijn slaapzak en ga ik in het bos slapen, alleen of met vrienden. Of ik ga met m’n broer en mijn zoons backpacken door de Vogezen, met weinig in de schepping ‘zijn’. En ik heb een hond, dus ik loop veel buiten. Ik ben niet meer een vogelaar, zoals toen ik jong was, maar ik moet nog wel altijd even kijken ‘wat is dat voor vogel?’. En ik probeer onze kids liefde voor de natuur bij te brengen. Dat is best een klus met al het gamen.”
