Ds. Thea de Ruijter uit Dronten ontmoette tijdens een bijeenkomst van de PKN een delegatie christenen uit Indonesië en werd geraakt door hun verhalen. Ze vertelden over de gevolgen van klimaatverandering in hun leefomgeving en de rampzalige gevolgen van de grondstoffenwinning voor de productie van accu’s van elektrische auto’s. De kerk omarmt er ‘keugaharian’, een dagelijkse spiritualiteit vanuit de wijsheid dat Gods genade groot genoeg is voor heel de schepping. Thea schreef over de ontmoeting een verslag dat tot nadenken stemt!  

Broers en zussen van ver en dichtbij 

Onlangs was ik aanwezig bij een bijeenkomst van de Protestantse Kerk in Nederland. Er was een delegatie christenen uit Indonesië op bezoek in Nederland en er was een ontmoeting georganiseerd rond het thema eco-justice.  

De groep kwam van Sumba, één van de kleinere eilanden. Ze brachten de verhalen in vanuit hun kerkverband (meerdere eilanden), over de gevolgen van klimaatverandering en -beleid in hun leefomgeving. Hun eiland is kwetsbaar voor klimaatverandering. Ook is een groot deel van hun bos ingenomen door een suikerfabriek. In de jaren ‘90 bestond Sumba voor dertig procent uit bos, nu is dat nog vijf procent. Hun dagelijks leven wordt sterk bepaald door veranderingen van zowel klimaat als wereldeconomie.  

Verbonden door de wereldeconomie 

Ze vertelden nog een voorbeeld van hoe wij met elkaar verbonden zijn via de wereldeconomie. Het eiland Sulawesi bezit veel nikkel, dat gebruik wordt in batterijen van elektrische auto’s. Doordat in Europa vanaf 2035 alleen nog elektrische auto’s geproduceerd mogen worden, is de vraag naar nikkel gegroeid en wordt het op grote schaal gewonnen uit de bodem. Mensen in dat gebied verliezen hun leefomgeving en manier van bestaan, doordat bos verdwijnt en het meer (waar men leeft van visserij), verandert door de aanleg van een stuwdam.  

Dit vond ik zelf een erg pijnlijk moment van de dag, omdat wij twee jaar geleden onze auto hebben vervangen voor een elektrische. Zo werd ik met m’n neus op de gevolgen gedrukt van mijn eigen gedrag. De schaamte die je dan voelt tegenover de ander, is ronduit pijnlijk. Doorgaans blijven de gevolgen van ons handelen minder duidelijk voor ons, en dat is aan de oppervlakte een aangename situatie.  

De waarde van een kerk … 

De kerk in Indonesië is noodgedwongen meer dan onze kerk bezig met de zorg voor de schepping als onderdeel van ons geloof. Zij zien concreet het lijden van de meest kwetsbaren, zoals de inheemse mensen die hun leefgebied verloren aan de suikerfabriek. Dat heeft hen ertoe gebracht om (jaren geleden al) in hun synode het begrip ‘keugaharian’ te omarmen, een dagelijkse spiritualiteit vanuit de wijsheid dat Gods genade groot genoeg is voor heel de schepping. Door eenvoudig te leven en te delen, oefent men zich in deze levenshouding. Zo gunt men alle anderen ook de overvloed die God in de schepping geeft.  

‘Keugaharian’ als levenshouding voor een christen, dat is een rijke spiritualiteit. Overigens zie ik om mij heen en bij ons in de kerk heel wat mensen dit beoefenen. De Indonesische synode roept alle leden van hun kerk op zich te oefenen in ‘keugaharian’, door de bijbel met nieuwe ogen te lezen en te groeien in compassie voor de slachtoffers (inclusief de schepping) van het overmatig consumeren dat mensen doen. Het inoefenen doen ze samen, door er aandacht aan te geven in de liturgie en de catechese en in Bijbelstudies. 

…. als veilige plek voor gesprek   

We waren onder de indruk van hun verhaal. En sommigen van ons ook wat beschaamd: Wie moet zich nu eigenlijk oefenen in een leven van genoeg? Bijzonder aan deze middag was dat we niet alleen bepaald werden bij onze connectie via de wereldeconomie (om over de historische relatie nog maar te zwijgen), maar dat de pastor uit Indonesië ons aansprak als broers en zussen. Wij zijn met elkaar verbonden in het lichaam van Christus. Dat zij ons herhaaldelijk zo noemden, ervaarde ik als bitterzoet.  

Het werd een heilzame middag, waar we elkaar in het licht van Gods genade konden ontmoeten rond een moeilijk onderwerp. Het was een oefening in luisteren naar de pijn van de ander. Een oefening die binnen onze eigen gemeente ook goed kan zijn.  

We hebben geluisterd naar elkaars moeilijkheden en ervaringen in hoe we kerk kunnen zijn. We kunnen samen optrekken in leren leven van genoeg. Dat kan een goede manier zijn om te groeien in liefde voor God en elkaar.  

Ds. Thea de Ruijter uit Dronten